Asset Publisher
Użytkowanie
Fot. z archiwum nadleśnictwa
Fot. Krzysztof Janowski
Fot. Krzysztof Janowski
Fot. Krzysztof Janowski
Użytkowanie lasu to korzystanie z jego zasobów – pozyskanie drewna, zbiór płodów runa leśnego, zbiór roślin lub ich części na potrzeby przemysłu farmaceutycznego, pozyskanie choinek, eksploatacja kopalin i wiele innych. Leśnicy umożliwiają społeczeństwu korzystanie z darów lasu, ale w sposób zapewniający mu trwałość.
Rozmiar pozyskania drewna określony jest w planie urządzenia lasu, który sporządzany jest dla każdego nadleśnictwa na 10 lat. Zapewnia on pozyskiwanie drewna w granicach nie tylko nieprzekraczających możliwości produkcyjnych lasu, lecz także systematycznie zwiększających zapas drewna pozostającego w lasach, tzw. zapas na pniu. Krótko mówiąc, leśnicy prowadzą w lasach gospodarkę w sposób zapewniający ich trwałość i możliwość biologicznego odtwarzania.
O wielkości pozyskania drewna decyduje tzw. etat cięć określony w każdym planie urządzenia lasu. Jest to ilość drewna możliwa do wycięcia w określonych drzewostanach na określonej powierzchni w okresie 10 lat, które obejmuje plan. Dzięki temu, że etat jest niższy niż przyrost drewna w tym samym okresie, następuje stały wzrost zapasu „drewna na pniu" (w Polsce pozyskuje się ok. 55 proc. przyrostu). Ocenia się, że zasobność polskich lasów wynosi obecnie ponad 2,049 mld m sześć. drewna.
Pozyskane drewno pochodzi z:
- cięć rębnych – usuwania z lasu drzewostanów „dojrzałych"; ich podstawowym celem jest przebudowa i odtworzenie drzewostanów;
- cięć pielęgnacyjnych (czyszczeń i trzebieży) – usuwania z lasu części drzew uznanych za niepożądane i szkodliwe dla pozostałych drzew i wartościowych elementów drzewostanu;
- cięć niezaplanowanych – są one konsekwencją wystąpienia klęsk żywiołowych w lasach.
Przeczytaj więcej na www.lasy.gov.pl.
Po III rewizji Urządzania Lasu nastąpiła znaczna zmiana struktury siedlisk, a co za tym idzie typów rębni. W latach 1988-1997 Nadleśnictwo wykonało rębnie złożone na powierzchni 25 ha, a na lata 1998-2007 powierzchnia zaplanowana przez urządzanie wzrosła do 559 ha. Wynikiem tak drastycznej zmiany układu siedlisk jest fakt, że znaczna część drzewostanów 68% powierzchni jest częściowo zgodna z aktualnie określonymi siedliskami. Tak znaczący udzał drzewostanów częściowo zgodnych z siedliskiem wynika z braku w składzie dęba jako gatunku panującego. Aby zmienić powyższy układ zapoczątkowano przebudowę części drzewostanów niezgodnych z siedliskiem przez wprowadzanie podsadzeń dębem, bukiem i świerkiem w drzewostanach młodszych klas wieku. Znaczna część powierzchni leśnej Nadleśnictwa Gniezno około 50% znajduje się na zalesionych gruntach porolnych. Zalesienia te były prowadzone głównie w okresie powojennym. Fakt ten ma istotny wpływ na stukturę wiekową drzewostanów Nadleśnictwa. Około 60% powierzchni leśnej to drzewostany w przedziale wiekowym 20-60 lat. Znajduje to odzwierciedlenie w układzie sortymentowym - 70% pozyskiwanego drewna stanowi drewno średniowymiarowe, którego pozyskanie jest kosztowne w stosunku do cen uzyskanych ze sprzedaży 1 m3 drewna. Taki układ wiekowy determinuje efektywność ekonomiczną Nadleśnictwa. Typy rębni W gospodarstwie zrębowym zasadniczym rodzajem rębni jest rębnia zupełna pasowa Ib z szerokością pasa zrębowego do 60m i powierzchnią zrębu do 4ha. Na siedlisku LMśw w celu przebudowy litych drzewostanów sosnowych na mieszane w miarę możliwości projektowano rębnię gniazdową zupełną IIIa o szerokości pasa manipulacyjnego do 100m i powierzchni do 6ha. W drzewostanach, w których istnieje odnowienie naturalne lub sztuczne lub istnieją możliwości jego uzyskania pod osłoną drzewostanu zastosowano rębnie złożone IIb (częściowa pasowa) lub IIIb (gniazdowa częściowa).
Asset Publisher
„Lasy na nowe 100-lecie” – leśnicy sadzą pół miliarda drzew rocznie
„Lasy na nowe 100-lecie” – leśnicy sadzą pół miliarda drzew rocznie
Zdjęcie przedstawia grupę osób na uprawie leśnej ze szpadlami i sadzonkami w trakcie sadzenia lasu. Fot. Archiwum Lasów Państwowych
Zdjęcie przedstawia na pierwszym planie dłoń trzymającą sadzonkę z korzeniami w bryłce ziemi, w tle las i osoby sadzące drzewa na uprawie. Fot. Archiwum Lasów Państwowych
Zdjęcie przedstawia kobietę w żółtej kurtce i kaloszach trzymającą kasetę z sadzonkami drzewek w tle las. Fot. Archiwum Lasów Państwowych
Aż 38% Polaków nie wie, że w miejsce pozyskanego drewna leśnicy sadzą nowe drzewa - wynika z badania PBS przeprowadzonego na zlecenie Lasów Państwowych. Tymczasem tylko w 2025 roku LP zaplanowały odnowienia na ogromną skalę – obejmą one dziesiątki tysięcy hektarów lasów w całym kraju. Łącznie zalesionych i odnowionych zostanie 55127 hektarów. Posadzonych zostanie pół miliarda drzew.
W ramach ogólnopolskiej akcji „Lasy na nowe 100-lecie” mieszkańcy całej Polski wspólnie z leśnikami sadzą nowe pokolenia drzew w różnych zakątkach kraju. Od pierwszego dnia wiosny wydarzenia odbywają się we wszystkich regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych, a udział w nich biorą uczniowie, harcerze, seniorzy, dziennikarze oraz rodziny z dziećmi. W niecały miesiąc ponad 20 tysięcy uczestników posadziło aż 700 tysięcy drzew. Łączna obsadzona powierzchnia to ponad 100 hektarów.
Akcja to nie tylko wspólne sadzenie – to także okazja do spotkania z przyrodą i rozmowy z leśnikami, którzy każdego dnia opiekują się lasami. Dla wielu uczestników to pierwszy krok do zrozumienia, czym naprawdę jest zrównoważona gospodarka leśna i jak wygląda ona w praktyce – z dala od mitów i stereotypów.
Na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu w 2025 roku zaplanowano wprowadzenie nowego pokolenia lasu na powierzchni odpowiadającej 1/3 obszaru Puszczy Zielonki.
– Najlepiej przekonać się na miejscu, czym naprawdę zajmują się leśnicy. To nie są jacyś „producenci drewna”, tylko przyrodnicy, którzy każdego dnia planują, chronią i odnawiają lasy. Każdy, kto posadził z nami choć jedno drzewo, wie, ile wiedzy, pracy i zaangażowania za tym stoi – mówi Witold Koss, dyrektor generalny Lasów Państwowych. – Ta akcja to sposób, żeby pokazać, jak naprawdę wygląda nasza codzienność i zaprosić wszystkich do wspólnego działania – dodaje.
W obliczu postępujących zmian klimatu ważna jest różnorodność gatunkowa. Drzewa sadzone dziś muszą radzić sobie z suszą, silnym wiatrem i zagrożeniami biologicznymi – dlatego skład gatunkowy jest dobierany do lokalnych warunków siedliskowych, tak aby lasy były zdrowsze, bardziej odporne i trwałe.
Zrównoważona gospodarka leśna oznacza, że w miejscu każdego pozyskanego drzewa pojawiają się młode drzewka, a polskie lasy są jednymi z najzasobniejszych w Europie.
- Ostatnio dużo się mówiło tylko o tym, że Lasy Państwowe drzewa wycinają, że drzewa znikają z Polski, ale tak naprawdę okazuje się, że w miejsce tych wyciętych pojawia się mnóstwo nowych nasadzeń – powiedział Patryk Michalski, dziennikarz Polskiego Radia w trakcie sadzenia w Nadleśnictwie Celestynów.
Lesistość Polski systematycznie rośnie i dziś przekracza 29%, co oznacza, że niemal jedna trzecia powierzchni kraju jest pokryta lasami. Od zakończenia II wojny światowej powierzchnia lasów w Polsce zwiększyła się o ponad 1,8 mln hektarów.
– Nauka przez bezpośrednie doświadczenie jest najlepsza. Takie akcje to moment, kiedy można skonfrontować swoje wyobrażenia z rzeczywistością. Wielu uczestników mówi wprost: „Nie wiedziałem, że to tak wygląda” – podkreśla dr hab. Maria Łoszewska-Ołowska z Uniwersytetu Warszawskiego, która sadziła „Las Na Nowe 100-lecie” w Celestynowie pod Warszawą.
Leśnicy odnawiają las zwyczajowo dwa razy w roku, wiosną i jesienią. Coraz większy udział (około 20%), w odnowieniach mają odnowienia naturalne, czyli takie, w których las odnawia się sam, z nasion okolicznych drzew. To rozwiązanie jest szczególnie cenne z przyrodniczego punktu widzenia. Dobór sadzonych gatunków nie jest przypadkowy – zależy od typu siedliska, gleby oraz dostępności wody. W jednych regionach dominuje sosna, w innych sadzi się więcej gatunków liściastych, jak dąb, buk czy lipa.
W niektórych nadleśnictwach sadzenia są już zakończone, w innych trwają.
